Rác thải nhựa là gì? Cách giải quyết hiệu quả

Rác thải nhựa là loại rác khó phân huỷ nhất, chúng tồn tại hàng trăm năm gây ra nhiều hệ luỵ tiêu cực. Nếu chúng ta không thực sự hiểu về nó cũng như về cách xử lý nó, dần dần, không những môi trường xung quanh mà cả sức khoẻ của chúng ta cũng bị đe doạ một cách nghiêm trọng.

KHÁI NIỆM VỀ RÁC THẢI NHỰA VÀ RÁC THẢI NHỰA DÙNG MỘT LẦN

Rác thải nhựa là gì?

Những sản phẩm làm bằng nhựa đã qua sử dụng hoặc không được dùng đến và bị đem bỏ thì đều được gọi chung là rác thải nhựa.

Một vài rác thải nhựa thường gặp là: túi nhựa, chai nhựa, ống hút nhựa, cốc nhựa,… Điểm chung của các sản phẩm này là chúng có thời gian phân huỷ vô cùng lâu, một vài loại tốn mất vài trăm đến vài ngàn năm mới có thể hoàn toàn phân huỷ.

Rác thải nhựa dùng một lần

Với mục đích dùng 1 lần rồi vứt bỏ, rác thải nhựa dùng một lần thường là các loại vật dụng thân thuộc trong đời sống, phục vụ quá trình sử dụng, sinh hoạt của con người. Các vật dụng trong nhóm rác thải nhựa mà chúng ta thường gặp thường là: cốc nhựa, thìa nhựa, nĩa nhựa, hộp xốp,…

Với đặc điểm cuộc sống bận rộn và nhu cầu đòi hỏi mọi việc đơn giản và nhanh chóng hơn như hiện nay thì đồ nhựa dùng một lần ngày càng được sử dụng thường xuyên. Theo 1 bài viết của báo Môi trường & Đô thị, trong tổng số các loại rác thải nhựa thải ra môi trường hiện nay thì có hơn 50% trong đó là đồ nhựa dùng một lần.

Đi cùng với những tiện ích mà các đồ nhựa dùng một lần này mang lại, chúng còn gây ra những tác động vô cùng to lớn, ảnh hưởng xấu đến môi trường và cả chính sức khoẻ của chúng ta.

Tình trạng ô nhiễm rác thải nhưạ

Ô NHIỄM RÁC THẢI NHỰA

Ô nhiễm rác thải nhựa (hay ô nhiễm chất dẻo) là hiện tượng các loại rác thải nhựa được xả bừa bãi ra môi trường tích tụ lại, gây ra những ảnh hưởng xấu đến môi trường sống, sức khoẻ của con người và các loại động vật khác.

Hiện tượng ô nhiễm rác thải nhựa còn được gọi là ô nhiễm trắng. Đây là cụm từ mà các nhà khoa học dùng để chỉ tình trạng ô nhiễm do túi nylon gây ra cho môi trường.

THỰC TRẠNG RÁC THẢI NHỰA TẠI VIỆT NAM

Thực trạng rác thải nhựa của riêng ngành Y tế

Theo thống kê chưa đầy đủ của Bộ y tế, có khoảng 5% rác thải y tế là rác thải nhựa. Mỗi ngày, có khoảng 22 tấn chất thải nhựa được thải ra từ các hoạt động y tế. Qua quá trình khám, chữa bệnh và các hoạt động sinh hoạt của nhân viên y tế, người bệnh và người nhà,… các vật dụng như: bao bì; dụng cụ bao gói, chứa, đựng thuốc; hóa chất; trang thiết bị; vật tư, vật liệu, đồ dùng trong y tế hoặc các hoạt động nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh thuốc, nguyên liệu làm thuốc, hóa chất… cũng phát sinh ra rất nhiều rác thải nhựa.

Tại hội nghị trực tuyến ngày 18/08/2019, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết: Ô nhiễm chất thải nhựa ảnh hưởng trầm trọng đến môi trường, sinh thái và sức khỏe con người. Ước tính có hơn 700.000 loài sinh vật trên thế giới bị ảnh hưởng tiêu cực do ô nhiễm chất thải nhựa và ngành y tế cũng cần phải có trách nhiệm trong vấn đề này.

Tình trạng rác thải nhựa tại Việt Nam

Thực trạng rác thải nhựa tại Việt Nam

Việt Nam là một trong năm quốc gia thải ra đại dương lượng rác thải nhựa lớn nhất. Cụ thể, con số này rơi vào khoảng 0,28 – 0,73 triệu tấn/năm (chiếm gần 6% tổng lượng rác thải nhựa xả ra biển của thế giới). Bên cạnh đó, nước ta cũng đang phải đối mặt với nhiều nguy cơ liên quan đến rác thải nhựa khi con số 1,8 triệu tấn rác thải nhựa được tạo ra đang không ngừng tăng lên.

Thống kê tại hai thành phố lớn tại nước ta là Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, bình quân mỗi hộ gia đình sử dụng khoảng 1kg túi nilon/tháng và mỗi ngày, trung bình thải ra khoảng 80 tấn nhựa và nilon.

Đáng nói là, mặc dù tình trạng xả rác thải nhựa tại Việt Nam đang có những diễn biến tệ đi, việc phân loại, thu hồi cũng như hệ thống xử lý rác thải tại nước ta còn đang rất hạn chế.

Lượng rác thải nhựa và túi nylon ở Việt Nam vẫn đang ở mức rất cao, chiếm khoảng 8-12% chất thải rắn sinh hoạt. Nhưng đến 10% lượng rác thải nhựa và túi nylon này không được tái sử dụng hay tái chế mà lại bị thải bỏ trực tiếp ra ngoài môi trường.

Với những con số trên thì khi tính toán, lượng rác thải nhựa và túi nylon bị thải ra môi trường sẽ lên đến con số 2,5 triệu tấn/năm. Tình trạng này cứ tiếp tục kéo dài thì chắc chắn rằng, nó sẽ trở thành gánh nặng cho môi trường, dẫn đến các thảm hoạ ô nhiễm mà các chuyên gia đã cảnh báo.

TÁC HẠI MÀ RÁC THẢI NHỰA GÂY RA

Tác động đến môi trường

Thời gian phân huỷ của rác thải nhựa là vô cùng lâu, mất ít nhất vài trăm năm mới hoàn toàn phân huỷ. Trong quãng thời gian chờ phân huỷ đó, kể cả được mang đi chôn lấp như cách mà nhiều nơi vẫn làm, chúng vẫn có thể làm thay đổi tính chất vật lý của đất, gây ô nhiễm đất, xói mòn đất…ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây trồng.

Tệ hơn, với hành động đốt nhựa, nếu không xử lý đúng cách, quy trình đó cũng có thể làm sản sinh ra rất nhiều khí độc hại gây ô nhiễm môi trường mà cụ thể là tạo ra hiệu ứng nhà kính.

Bên cạnh đó, rác thải nhựa bị xả ra môi trường còn làm ảnh hưởng rất nhiều đến đời sống của nhiều loài sinh vật, đặc biệt là các loại sinh vật sống dưới nước. Những loại rác thải nhựa được thả trôi ra biển, ra đại dương và khi các loài động vật khi ăn phải rác thải nhựa có thể chết, dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng những loài quý hiếm, gây mất cân bằng sinh thái.

Bãi rác thải nhựa

Tác động đến con người

Các loại rác thải nhựa có thể lẫn vào nước và tạo thành các hạt vi nhựa làm ô nhiễm nguồn nước. Theo đó, ảnh hưởng trực tiếp tới sức khoẻ của con người trong quá trình sử dụng để sinh hoạt cũng như ăn uống.

Rác thải nhựa không được xử lý đúng cách sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến không khí và môi trường nước. Đặc biệt, hành động đốt rác của nhiều người cũng làm ảnh hưởng không ít đến môi trường và chính bản thân con người. Rác thải nhựa khi bị đốt không đúng cách sẽ sinh ra chất độc đi-ô-xin, furan gây ô nhiễm không khí, gây ngộ độc, ảnh hưởng đến tuyến nội tiết, làm giảm khả năng miễn dịch, gây ung thư,…

Bên cạnh đó, tất cả những sinh vật trên trái đất này đều có sự ảnh hưởng và tác động qua lại với nhau, bạn hãy tự tưởng tượng xem, nếu một ngày trên thế giới tràn ngập rác thải nhựa và túi nilon khó phân hủy, các loài sinh vật biển, vi sinh vật có lợi dưới đất không còn tồn tại, nguồn đất, nguồn nước bị ô nhiễm, các loài cây cối cũng chết dần vì các mảnh đất khô cằn chứa toàn rác thải. Liệu cuộc sống của chúng ta khi đó sẽ như thế nào?

CÁCH GIẢI QUYẾT RÁC THẢI NHỰA HIỆU QUẢ

Tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân

Cách tốt nhất để giải quyết rác thải nhựa đó là mọi người cố gắng hạn chế tối đa việc sử dụng đồ nhựa, đồng thời, nghiêm túc thực hiện việc thu gom, phân loại chất thải nhựa, tuyệt đối không thải bỏ chất thải nhựa ra ngoài môi trường.

Cần đẩy mạnh các công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của rác thải nhựa. Nêu lên những biện pháp tiết kiệm, xử lý rác thải nhựa nên được đẩy mạnh.

Chúng ta hoàn toàn có thể thay đổi tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa hiện nay bằng ý thức của các cá nhân tổ chức và cộng đồng.

Ảnh hưởng cảu rác thải nhựa đến sinh vật

Phân loại rác tại nguồn

Phân loại rác tại nguồn góp phần tiết kiệm được tài nguyên; mang lại lợi ích cho chính chủ nguồn thải từ việc tận dụng phế liệu tái chế và phân nhân tạo.

Phân loại rác tại nguồn còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ và sử dụng hợp lý tài nguyên và môi trường. Phân loại rác tại nguồn góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, góp phần giảm thiểu tổng lượng rác thải trong cộng đồng thải ra môi trường. Nhằm giảm tải cho môi trường, tiết kiệm chi phí thu gom, vận chuyển, xử lý.

Theo đó, để phân loại rác thải tại nguồn hiệu quả cần phải phân biệt các loại rác cho đúng:

• Rác hữu cơ: Thường là các loại rác dễ bị thối rữa trong điều kiện tự nhiên sinh ra mùi hôi thối. Ví dụ như: các loại thức ăn thừa, hư hỏng (rau, cá chết…), vỏ trái cây,…
• Rác vô cơ: Được chia làm 2 loại đó là rác tái chế và không tái chế. Rác tái chế là các loại rác có thể sử dụng lại nhiều lần trực tiếp hoặc chế biến lại. Cụ thể là các loại như: giấy, bìa các tông, kim loại (khung sắt, máy tàu hỏng, nhôm…). Hay các loại nhựa (vỏ chai, đồ nhựa gia dụng),… Còn lại các loại rác không tái chế là phần thải bỏ.
• Chất thải nguy hại: Là chất thải có các đặc tính gây nguy hại trực tiếp. Dễ cháy, dễ nổ, làm ngộ độc, dễ ăn mòn, lây nhiễm. Như acquy, pin hỏng, đèn huỳnh quang,…

Tái chế rác thải nhựa

Đây là phương pháp phổ biến và được ưu tiên nhiều nhất tại nhiều quốc gia. Bằng cách này chúng ta có thể tận dụng rác thải nhựa để tạo ra những sản phẩm mới có ích với công dụng sử dụng được nhiều lần.

Tái chế rác thải nhựa có nhiều ưu điểm, làm sạch môi trường, tái sử dụng tài nguyên, đồng thời tạo việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, hiện nay việc tái chế rác thải nhựa trên địa bàn tỉnh chỉ dừng lại ở việc sơ chế đơn giản. Đặc biệt, ở Việt Nam, công tác tái chế thường rất khó khăn, phần lớn là do rác thải Việt Nam hiện chưa được phân loại từ nguồn.

Tái chế chai nhựa

Thiêu đốt

Đây là quá trình dùng nhiệt độ cao (1.000-1.100C) để phân hủy rác. Ưu điểm nổi bật của phương pháp này là làm giảm đáng kể thể tích chất thải phải chôn lấp (xỉ, tro). Tuy nhiên, chi phí đầu tư, vận hành nhà máy đốt rác khá cao nên cách này chỉ phù hợp với các nước tiên tiến, phát triển.

Đốt rác thải nhựa cũng có thể tạo ra năng lượng phục vụ các ngành công nghiệp khác. Như đốt rác để phát điện, biến rác thành những nhiên liệu có ích,… Tuy nhiên, quá trình sẽ phải được kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo nó không phát sinh những vấn đề gây hại đến môi trường.

Hiện nay, một số tỉnh thành ở Việt Nam đã áp dụng phương pháp đốt nhưng chủ yếu là để xử lý rác thải nguy hại. Đồng thời, tăng cường đầu tư, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới, hiện đại. Trong xử lý, tái chế rác thải nhựa và phát triển các sản phẩm, vật liệu thay thế.

ĐỨNG LÊN HÀNH ĐỘNG VÌ MÔI TRƯỜNG

Bên cạnh những con số gây lo âu thì vẫn còn rất nhiều những dấu hiệu đáng mừng cho công tác bảo vệ môi trường tại Việt Nam. Trước tình trạng ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm rác thải nhựa, rất nhiều tổ chức tình nguyện của các tập thể người Việt cũng như người nước ngoài đã lập nên những hoạt động vì môi trường như: nhặt rác, trồng cây,… rất đáng tuyên dương.

Từ những trào lưu, hoạt động tự phát, các hoạt động vì môi trường đang ngày càng lan toả được thông điệp tốt đẹp đến cộng đồng, giúp mọi người nhận thức hơn về trách nhiệm của bản thân với môi trường sống xung quanh.

Tuy tình trạng xả rác thải nhựa vẫn còn tiếp diễn tại rất nhiều nơi và cũng khiến nhiều người bức xúc, chúng ta không thể phủ nhận rằng, công tác tuyên truyền, các hoạt động vì môi trường, các tổ chức tình nguyện…vẫn ngày một cố gắng và hoạt động năng nổ hơn. Cá nhân mỗi chúng ta nên góp sức mình cùng với cộng đồng, chung tay bảo vệ môi trường sống bằng cách nói không với rác thải nhựa trước khi hồi chuông báo động về tình trạng ô nhiễm ngày một nguy cấp hơn.