Trong số những chất thải được con người xả ra hàng ngày, bạn có biết chất thải rắn là những loại nào? Chúng được phân loại ra sao và quy trình xử lý chúng diễn ra tuần tự như thế nào không? Để có thể xác định được đúng các loại chất thải cũng như biết được biện pháp xử lý phù hợp với từng loại, hãy tìm hiểu thêm về chúng qua bài viết này nhé.
TỔNG QUAN VỀ CHẤT THẢI RẮN
Chất thải rắn là gì?
Chất thải rắn là khái niệm dùng để chỉ các chất thải ở thể rắn. Thành phần chất thải rắn rất khác nhau nhưng nhìn chung, chúng được chia làm ba nhóm cơ bản sau đây:
- Các chất cháy được như: chất dẻo, chất da, cao su, giấy, thực phẩm, rơm, gỗ, cỏ,…
- Các chất không cháy được như: đá, sàng, sứ, kim loại sắt, kim loại phi sắt, thuỷ tinh,…
- Các chất hỗn hợp như: cát, đất, tóc, đá cuội,…
Các nguồn phát sinh ra chất thải rắn
Chất thải rắn có nhiều nguồn khác nhau. Chúng bao gồm tất cả rác thải mà con người thải ra môi trường ở nhiều nơi khác nhau như từ hộ gia đình, trường học, bệnh viện, chợ, các khu nông nghiệp, công nghiệp, xí nghiệp hay nhà máy…
TÁC HẠI MÀ RÁC THẢI RẮN GÂY RA
Tác hại gây ra cho con người
Chất thải rắn có thể làm gia tăng sự lan truyền các loại bệnh tật có nguồn gốc từ ruồi, muỗi… Ví dụ về các bệnh gây ra do các chất thải rắn có thể kể đến như: bệnh hô hấp, dị ứng, tim mạch, tiêu hóa, da, mắt, và đặc biệt nguy hiểm đó là rác thải cũng có thể gây ra các bệnh ung thư và thần kinh…
Tác hại gây ra cho môi trường
Nếu rác thải rắn không được chôn lấp đúng theo quy trình kỹ thuật, nó sẽ làm ô nhiễm đến môi trường đất, nước, nước ngầm,… từ đó dễ dẫn đến khả năng gây ô nhiễm cây trồng và nước uống của chúng ta.
Hơn nữa, việc đốt rác không được kiểm soát ở những bãi chứa rác có thể gây ra ô nhiễm không khí nghiêm trọng và cũng sẽ gây ảnh hưởng đến những sinh vật sống.
PHÂN LOẠI RÁC THẢI RẮN
Giống như các loại chất thải khác, chất thải rắn cũng có rất nhiều cách dùng để phân loại. Nhưng cách phân chia phổ biến nhất chính là chia nhóm theo nguồn gốc phát sinh gồm 6 sáu nhóm cụ thể sau đây:
Chất thải rắn sinh hoạt
Đây là những chất thải ở dạng rắn được thải ra môi trường qua quá trình sinh hoạt của con người. Bao gồm các chất thải rắn thông thường và các chất thải rắn gây hại từ các hộ gia đình hay các cơ sở công cộng, trong đó:
- Chất thải hộ gia đình thôn thường là chất thải từ thực phẩm chứa các chất hữu cơ dễ phân huỷ và các loại rác thải không bị phân huỷ nhưng có thể gây ra bụi như các phần còn lại của quá trình cháy như tro,… Ngoài ra, thành phần chất thải rắn sinh hoạt còn bao gồm các vật chứa các chất vô cơ như thuỷ tinh, giấy, nhựa, vải, cao su…
- Chất thải dịch vụ và các cơ sở công cộng là ácc loại rác thải rắn nguy hại khác không hoặc ít bị phân huỷ thối rữa như vật dụng nhựa, kim loại, gốm sứ, chai lọ thuỷ tinh, đất, sỏi,…
Chất thải rắn công nghiệp
Đây là các rác thải được các ngành sản xuất công nghiệp thải ra dưới dạng phế liệu và phế phẩm. Ví dụ như chất thải rắn ngành may mặc, cơ khí, sản xuất lương thực thực phẩm,…
Hiện, danh mục chất thải rắn công nghiệp còn được chia làm hai loại nhỏ khác:
- Chất thải rắn công nghiệp thông thường: độ nguy hại bằng không hoặc ít. Thế nhưng, chúng cần được dọn dẹp, xử lý và ái chế cẩn thận như các vật dụng làm bằng nguyên liệu sắt, thép bị gỉ…
- Chất thải rắn nguy hại: gồm những chất thải độc hại, có khả năng gây ngộ độc, cháy nổ, ăn mòn, tác động xấu đến cơ sở vật chất, môi trường sống và thậm chí là sức khoẻ con người và động vật.
Chất thải rắn nông nghiệp
Chất thải rắn nông nghiệp được phát sinh trong quá trình sản xuất nông nghiệp. Trong danh mục này lại được chia làm hai hạng mục nhỏ khác đó là:
- Chất thải rắn trong chăn nuôi: bao gồm các loại như kim tiêm, vỏ chai đựng thuốc thú y, phân thải, thức ăn gia súc bị thừa, xác động vật chết,…
- Chất thải rắn trong trồng trọt: bao gồm rơm rạ, trấu, lõi ngô, chai lọ thuốc diệt sâu bọ hay các loại thuốc dành cho thực vật khác,…
Chất thải rắn y tế
Đây là các loại chất thải được xả ra môi trường trong quá trình hoạt động, chăm sóc, khám chữa bệnh của các cơ sở y tế bao gồm cả chất thải y tế thông thường và chất thải y tế nguy hại
Chất thải rắn xây dựng
Các chất thải này được xả ra môi trường từ các oạt động xây dựng như phá bỏ, cải tạo các hạng mục cũ hoặc xây mới. Các chất thải rắn xây dựng có thể kể đến đó là: gạch, đá, vôi, bê tông, sành sứ,…
Chất thải rắn đô thị
Đây là các chất thải được con người tạo ra và vứt bỏ trong phạm vi các khu đô thị. Hiện nay, tại một số đô thị vẫn chưa siết chặt việc quản lý chất thải rắn dẫn đến việc cảnh quan khu đô thị bị xuống cấp, ảnh hưởng đến mỹ quan xung quanh.
CÁC PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ CHẤT THẢI RẮN
Phương pháp sinh học
Quá trình ủ sinh học được áp dụng đối với các chất hữu cơ không độc hại. Qua quá trình lúc đầu là khử nước, sau đó là xử lý cho tới khi chúng thành xốp và ẩm. Độ ẩm và cả nhiệt độ của chúng được kiểm soát để giữ cho các vật liệu sẽ luôn ở trạng thái hiếu khí lớn trong suốt thời gian ủ.
Quá trình này sẽ tự tạo ra nhiệt riêng nhờ quá trình thúc đẩy oxy hoá sinh hoá các chất hữu cơ và sản phẩm cuối cùng của quá trình phân huỷ này sẽ là CO2, nước (H20) và các hợp chất hữu cơ bền vững như là lignin, sợi, xenlulo…
Phương pháp tái chế chất thải rắn
Phương pháp tái chế chất thải rắn giúp thúc đầy công nghiệp phát triển, đảm bảo giảm thiểu việc sử dụng nguồn nguyên liệu khai thác tài nguyên quốc gia.
Tại Việt Nam, phương pháp này đã được một số làng nghề áp dụng tuy nhiên, nó vẫn chứa nhiều rủi ro. Nguyên nhân là vì công nghệ tái chế chất thải tại các làng nghề hầu hết là cũ và lạc hậu, cơ sở hạ tầng yếu kém, quy mô sản xuất nhỏ dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường khá nghiêm trọng ở một số nơi.
Bên cạnh đó, các cơ sở tái chế phế liêu ở Việt Nam đều không được quản lý một cách chặt chẽ, có hệ thống mà chủ yếu hiện nay đang do các cơ sở tư nhân thực hiện không theo pháp luật và tồn tại một cách tự phát.
Phương pháp nhiệt
Việc xử lý chất thải rắn bằng phương pháp nhiệt (thiêu đốt) là sử dụng nhiệt độ cao để chuyển hóa các loại rác thải, chất thải, phế liệu từ dạng rắn sang các dạng lỏng hoặc khí. Đây là phương pháp phổ biến nhất hiện nay được sử dụng tại nhiều nơi trên thế giới để xử lý chất thải rắn nhanh chóng, đặc biệt là đối với các chất thải rắn độc hại từ công nghiệp cũng như là chất thải y tế nguy hại.
Việc xử lý khói thải sinh ra từ quá trình thiêu đốt là một vấn đề lớn đang được quan tâm đặc biệt. Hiện nay, phụ thuộc vào thành phần có trong các khí thải ra, người ta sẽ chọn các phương pháp để xử lý phù hợp ví dụ như: phương pháp hoá lý (hấp phụ, hấp thụ, điện ly), phương pháp hoá học (kết tủa, oxy hoá, trung hoà…), phương pháp cơ học (lọc, lắng ),…
Như vậy, rác thải rắn có thể xem là một nhân tố lớn, cái mà có thể gây ảnh hưởng lớn đến vấn đề ô nhiễm cho môi trường hiện nay. Hy vọng qua bài viết này, mọi người có thể nhận thức được tình hình ô nhiễm hiện tại, đóng góp một chút công sức để giảm thiểu rác thải nói chung và rác thải rắn nói riêng. Cùng nhau nỗ lực để giải cứu môi trường cũng là đang giải cứu lấy thế hệ tương lai của chúng ta.