Trong tất cả các loại ô nhiễm, ô nhiễm môi trường đất đang là một vấn đề được nhiều người quan tâm và chú ý. Với những diễn biến ngày một gia tăng, thiết nghĩ chúng ta nên dành thời gian để tìm hiểu sâu hơn về nó, nguyên nhân cũng như các biện pháp giúp khắc phục tình trạng này một cách hiệu quả.
Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG ĐẤT LÀ GÌ?
Ô nhiễm môi trường đất là khái niệm chỉ sự thay đổi tính chất của đất theo chiều hướng xấu đi, các chất độc hại vượt quá ngưỡng cho phép khiến tài nguyên đất bị nhiễm bẩn, suy thoái, gây hại cho đời sống của con người, động vật, cùng với đó, nó còn có thể kéo theo nhiều hệ luỵ khôn lường.
TẠI SAO XẢY RA TÌNH TRẠNG Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG ĐẤT?
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường đất, trong đó, người ta chia chúng vào hai nhóm nguyên nhân chính là nguyên nhân tự nhiên và nguyên nhân nhân tạo:
Nguyên nhân tự nhiên
Sự gia tăng hàm lượng các chất tự nhiên trong đất cùng việc có thêm nhiều chất độc lạ, vượt quá tiêu chuẩn cho phép. Gây ảnh hưởng xấu đến môi trường, nơi ở của con người cũng như nhiều loài sinh vật khác trong đất và làm xấu đi cảnh quan thiên nhiên:
Đất nhiễm phèn
Hiện tượng này xảy ra là do nước phèn từ một nơi khác theo mạch nước ngầm dưới lòng đất di chuyển đến. Chủ yếu là đã bị nhiễm các chất sắt,… Khiến độ pH tự nhiên của môi trường giảm nên gây ngộ độc cho cây, động vật sinh sống và phát triển ở trong môi trường đó.
Đất nhiễm mặn
Nguyên nhân do lượng muối trong nước biển, nước triều dâng cao hay từ các mỏ muối. Nồng độ Na, K hoặc Cl cao làm tăng áp suất thẩm thấu và gây hạn sinh lý cho giới thực vật phát triển.
Đất nhiễm mặn
Nguyên nhân nhân tạo
Tro thanh và xỉ than
Than được dùng để chạy nhà máy nhiệt điện, qua quá trình khai thác mỏ, sản xuất nhựa dẻo, hóa chất, nylon,… Chất thải công nghiệp này không được qua xử lí đã thải trực tiếp vào môi trường đất. Dần dần, chúng lắng đọng lại và ngấm dần vào đất, gây ra hiện tượng ô nhiễm môi trường đất.
Tro than và xỉ than có thể được nhận biết bằng mắt thưởng. Khi đất bị nhiễm tro than hoặc xỉ đều xuất hiện các hạt màu trắng trong đất. Đất sẽ có màu xám và không đồng nhất. Đặc biệt hơn, khi đất có xỉ than sẽ có nhiều bọt và các hạt sỏi có lỗ hổng.
Thuốc trừ sâu, diệt cỏ
Thuốc trừ sâu, diệt cỏ hiện nay thường xuyên được sử dụng trong các hoạt động nông nghiệp. Mặc dù việc sử dụng những loại thuốc này mang lại mùa màng tốt, tuy nhiên, độc tính tiềm tàng trong hoá chất này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường, sinh vật và đặc biệt là con người.
Tuy hầu hết các loại thuốc diệt cỏ có thể dễ dàng phân hủy trong đất. Thế nhưng có một nhóm có lẫn tạp chất dioxin. Chất này rất độc hại và có thể gây tử vong ngay cả khi ở nồng độ thấp.
Các ngành công nghiệp
Hoạt động công nghiệp hiện nay đang phát sinh bụi, nước thải, rác… và nhiều nơi thậm chí thải các thứ này trực tiếp ra môi trường, khiến tình trạng ô nhiễm môi trường đất ngày một nghiêm trọng hơn. Ví dụ như bụi thải từ các nhà máy sản xuất xi măng, các cơ sở khai thác đá,…
Ngoài ra, các chất thải khác đến từ các hoạt động sản xuất cơ khí, thép, gia công kim loại, sửa chữa ô tô, xe máy,… chứa nhiều kim loại nặng, dầu mỡ. Mà công nghệ xử lý chất thải lại chưa được bảo đảm tiêu chuẩn. Thêm nữa, các chất thải từ quá trình sản xuất giấy và bột giấy đều chứa nhiều chất hữu cơ khó phân hủy như sunfua, gây ảnh hưởng lớn đến vi sinh vật sống trong đất và chất lượng đất.
Rác thải của người dân
Rác thải của người dân
Chất thải sinh hoạt trong quá trình sinh sống của con người như rác thải, đồ ăn, túi nilon, chai nhựa, nước thải sinh hoạt,… Do các loại tác thải này xả trực tiếp lên mặt đắt hoặc chôn lấp rác thải sinh hoạt. Nên môi trường đất bị ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng.
Ngoài ra, việc đẩy mạnh đô thị hóa, công nghiệp hóa và mạng lưới giao thông cùng các tác động của không khí từ các khu công nghiệp, đô thị cũng gây nên ô nhiễm môi trường đất.
NHỮNG ẢNH HƯỞNG TIÊU CỰC CỦA VIỆC Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG ĐẤT
Ảnh hưởng đến sức khoẻ
Con người có thể bị ảnh hưởng trực tiếp khi tiếp xúc với đất ô nhiễm. Bên cạnh đó, khi chất gây ô nhiễm bốc hơi, nếu con người hít phải cũng bị ảnh hưởng không nhỏ. Mối đe doạ trở nên lớn khi chất độc hại thông qua đất ngấm vào mạch nước ngầm.
Tác động lên con người sẽ khác nhau do tuỳ thuộc vào loại chất gây ô nhiễm. Con người có thể bị ung thư nếu thường xuyên tiếp xúc với các chất như chì, crom, xăng dầu… Ngoài ra, nó còn có thể gây ra các bệnh mãn tính khác hoặc gây rối loạn bẩm sinh. Qua tìm hiểu, nếu nitrat và amoniac kết hợp với phân gia súc cũng gây ảnh hưởng đến môi trường đất và có thể gây ô nhiễm nước.
Ảnh hưởng đến quá trình sinh thái
Những ảnh hưởng mà ô nhiễm môi trường đất gây ra cho quá trình sinh thái có thể kể đến là chuyển hoá của các vi sinh vật đặc hữu và động vật chân đốt. Điều này có thể khiến một số chuỗi thức ăn chính bị mất đi. Điều này gây hậu quả lớn đối với động vật ăn thịt và cả loài người. Thậm chí, nếu có hiệu lực hoá học trên các dạng sống thấp hơn, đáy kim tự tháp chuỗi thức ăn có thể ăn các chất ngoại lai.
Chất gây ô nhiễm còn có thể làm thay đổi quá trình chuyển hoá của thực vật, điều này làm giảm năng suất cây trồng. Khi cây không thể phát triển, nó còn làm tình trạng đất trở nên tồi tệ hơn như xói mòn. Một số chất tồn tại lâu còn có thể phân ra thành các chất ô nhiễm mới.
NHỮNG BIỆN PHÁP GIÚP KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG ĐẤT
Sử dụng sản phẩm hữu cơ
Việc ủng hộ và hưởng ứng sử dụng các sản phẩm hữu cơ sẽ tiếp thêm động lực cho nông dân sản xuất chúng. Nếu nhiều người mua các sản phẩm hữu cơ, nhu cầu về thực phẩm vô cơ sẽ giảm. Điều này có nghĩa là nông dân sẽ ít lý do và cơ hội để sử dụng các loại phân bón và thuốc trừ sâu rồi gián tiếp dẫn đến việc gây ô nhiễm đất, ô nhiễm nguồn nước…
Tái chế và tái sử dụng tài nguyên để ngăn chặn ô nhiễm đất
Việc tái chế và tái sử dụng tài nguyên bất cứ khi nào có thể sẽ làm giảm chất thải, giảm ô nhiễm môi trường đất và là biện pháp xử lý ô nhiễm đất hiệu quả và thiết thực nhất hiện nay. Tái chế phế liệu, xử lý rác thải tại nguồn trước khi thải ra môi trường đã ngăn chặn việc bán phá giá khoảng 85 triệu tấn nguyên liệu vào năm 2010, tiết kiệm nguồn nguyên liệu của quốc gia, đặc biệt là những nguồn nguyên liệu khoáng sản không thể tái tạo.
Tình trạng ô nhiễm môi trường đất
Sử dụng phân động vật để bón cây thay vì phân vô cơ
Việc dùng phân động vật sẽ giúp nông dân giảm được một khoảng chi phí mua phân đáng kể, đồng thời, làm tăng lượng vi sinh vật có lợi và làm tươi xốp đất. Tránh làm quá tải đất với các chất dinh dưỡng có nồng độ cao như nitơ (N) và phốt pho (P) có trong phân vô cơ “thông thường”.
Tránh sử dụng hóa chất và thuốc trừ sâu trong canh tác
Thuốc trừ sâu gây hại cho cả thực phẩm, con người và môi trường nếu bị lạm dụng. Bộ Nông nghiệp khuyến khích nông dân nước ta nên sử dụng các phương pháp kiểm soát dịch hại sinh học, sử dụng các loại phân bón hữu cơ thay vì sử dụng thuốc trừ sâu. Việc sử dụng tất cả các phương pháp kiểm soát dịch hại từ tự nhiên sẽ làm giảm độc tính gây ra cho đất từ đó hạn chế phần nào tình trạng ô nhiễm môi trường đất.
Trên đây là toàn bộ các thông tin liên quan đến vấn đề ô nhiễm môi trường đất mà chúng tôi muốn cung cấp cho bạn. Hy vọng sau khi đọc xong bài viết này, bạn sẽ có thêm kiến thức hữu ích để giúp bảo vệ môi trường nói chung cũng như giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường đất đang ngày một phức tạp hiện nay.
